Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Hukuki Süreç

Nitelikli dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158. maddesinde düzenlenen, dolandırıcılık suçunun daha ağır ve özel şartlar altında işlenmesi halidir. Temelinde, bir kişiyi hileli davranışlarla aldatarak, onun veya başkasının zararına, kendisine veya başkasına haksız bir menfaat sağlamak yatar. Ancak nitelikli dolandırıcılıkta, bu hileli davranışlar belirli kişi, kurum, araç veya yöntemlerle birleştiğinde suçun cezası önemli ölçüde artar.

Basit dolandırıcılık ise, TCK’nın 157. maddesinde tanımlanmıştır ve herhangi bir nitelikli halin bulunmadığı durumlarda söz konusudur. Basit dolandırıcılıkta da aldatma ve haksız menfaat sağlama unsurları mevcuttur; ancak nitelikli dolandırıcılıkta sayılan özel durumlar bulunmaz. Bu nedenle, nitelikli dolandırıcılık, basit dolandırıcılığa göre daha ağır cezalar öngörür. Fark, suçun işleniş biçimindeki özel ağırlık ve toplumsal etki ile ilgilidir.

TCK madde 158, dolandırıcılık suçunun işleniş biçimine, kullanılan araçlara veya hedeflenen mağdura göre suçun niteliğini ağırlaştıran çeşitli halleri tek tek sayar. Bu hallerden bazıları şunlardır:

• Dini inanç ve duyguların istismarı suretiyle: Kişilerin dini hassasiyetleri kullanılarak aldatılması.
• Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle: Mağdurun çaresizliğinden veya zor durumundan faydalanılması.
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle: Akıl hastalığı, yaşlılık veya çocukluk gibi nedenlerle algılama kapasitesi düşük kişilerin hedef alınması.
• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına: Devlet kurumları, belediyeler veya kamu tüzel kişilikleri aleyhine işlenen dolandırıcılık.
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kartlarının kullanılması suretiyle: İnternet, bilgisayar, ATM’ler veya sahte/çalınmış kartlar aracılığıyla yapılan dolandırıcılık.
• Basın ve yayın araçlarının sağladığı imkanlardan yararlanmak suretiyle: Gazete, dergi, televizyon, radyo veya internet siteleri gibi kitle iletişim araçlarıyla geniş kitlelere ulaşarak dolandırıcılık yapılması.
• Tacir veya esnaf sıfatını taşıyan veya meslek sahibi kişilerin güvenini kötüye kullanmak suretiyle: Mesleki güvene dayalı ilişkilerde dolandırıcılık yapılması.
• Bankaların veya kredi kuruluşlarının araç olarak kullanılması suretiyle: Bankaların sistemleri veya güvenilirlikleri kullanılarak dolandırıcılık yapılması.
• Sigorta bedelini almak maksadıyla: Sahte veya abartılı sigorta hasarları yaratılarak sigorta şirketlerinden para alınması.
• Kamu görevlileriyle ilişkisi olduğundan bahisle veya belirli bir hizmetin görüleceği vaadiyle: Kamu görevlilerini tanıyormuş gibi yaparak veya belirli bir işi halletme vaadiyle para alınması.

Bu nitelikli hallerin varlığı, işlenen dolandırıcılık suçunun daha ciddi bir yaptırımla karşılaşmasına neden olur.

Soruşturma ve Kovuşturma Aşaması

Dolandırıcılık suçu, sanılanın aksine takibi şikâyete bağlı suçlar kategorisinde değildir. Bu ne anlama geliyor? Şayet Cumhuriyet Savcılığı, dolandırıcılık suçunun işlendiğini herhangi bir yolla öğrenirse (bu bir ihbar olabileceği gibi, başka bir soruşturma sırasında ortaya çıkan bir durum da olabilir), kendiliğinden soruşturma başlatmak zorundadır. Mağdurun özel bir şikayeti olmasa bile savcılık harekete geçer ve suçun işlendiğine dair yeterli delil toplarsa, soruşturma neticesinde kamu davası açmakla yükümlüdür.

Dolandırıcılık suçunda belirli bir şikayet süresi yoktur. Ancak bu, sonsuza dek bekleyebileceğiniz anlamına gelmez. Çünkü her suçta olduğu gibi dolandırıcılık suçunda da bir dava zamanaşımı süresi bulunur. Suçun en basit hali için bu süre 8 yıldır. Yani, olayın savcılığa bildirilmesi ve hukuki sürecin başlaması için en geç 8 yıl içinde şikayet hakkının kullanılması gerekir. Bu süreyi kaçırırsanız, suç işlenmiş olsa bile yargılama yapılamaz.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Cezalar

Nitelikli dolandırıcılık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 158. maddesinde detaylıca ele alınır. Bu madde, basit dolandırıcılığın ötesine geçerek, suçun işleniş biçimindeki ağırlaştırıcı koşulları tanımlar ve bu durumların varlığında daha ağır cezalar öngörür. Basit bir aldatmadan çok daha fazlasını içeren bu suç, toplumsal güveni sarsan ve mağdurlar üzerinde derin etkiler bırakan eylemleri kapsar.

TCK madde 158’e göre, dolandırıcılık suçunun;

• Dini inanç ve duyguların istismarı suretiyle,
• Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanarak,
• Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından faydalanarak,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılmasıyla,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
• Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılmasıyla,
• Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanarak,
• Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
• Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
• Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak amacıyla,
• Sigorta bedelini almak maksadıyla,
• Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle işlenmesi, nitelikli hal olarak kabul edilir.

Nitelikli dolandırıcılık suçunu işleyen failler için TCK madde 158, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörür. Ancak bazı nitelikli hallerde cezanın alt sınırı ve adli para cezası miktarı artırılır:

• Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına, bilişim sistemlerinin veya bankaların araç olarak kullanılması, banka kredisi temini, sigorta bedeli alma veya kamu görevlisi/kurum çalışanı gibi tanıtma suretiyle işlenen dolandırıcılıklarda (e, f, j, k ve l bentleri), hapis cezasının alt sınırı dört yıldan az olamaz. Ayrıca, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.

Bu da gösteriyor ki, nitelikli dolandırıcılıkta verilebilecek en yüksek hapis cezası normalde 10 yıl iken, suçun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi durumunda ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde ise ceza bir kat artırılır. Bu durumlar, üst sınırı 15 yıla, hatta örgütlü suçlarda 20 yıla kadar çıkarabilir.

Dolandırıcılık suçunun teşebbüs aşamasında kalması durumunda, yani suçun tamamlanamaması halinde TCK 35. maddesi devreye girer. Bu durumda, verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilebilir.

Adli para cezası ise nitelikli dolandırıcılık suçunda beş bin günlük para cezası olarak belirlenmiştir. Bir gün karşılığı adli para cezası miktarı, kişinin ekonomik ve kişisel koşulları göz önünde bulundurularak mahkemece en az 20 TL ve en fazla 100 TL arasında takdir edilir. Yukarıda belirtilen bazı nitelikli hallerde (e, f, j, k ve l bentleri), adli para cezasının miktarı, suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz. Bu da, özellikle büyük menfaatler elde edilen dolandırıcılık suçlarında, adli para cezasının oldukça yüksek meblağlara ulaşabileceği anlamına gelir.

Hukuki Süreçte Dikkat Edilmesi Gerekenler

Nitelikli dolandırıcılık suçuyla ilgili dikkat edilmesi gerekenler:

Zamanaşımı Süreleri

• Şikayet Zamanaşımı: Suçu veya faili öğrendiğiniz anda ihbarda bulunabilirsiniz.
• Dava Zamanaşımı: 15 yıldır. Bu süre sonunda kamu davası düşer.
• Ceza Zamanaşımı: 20 yıldır. Bu süre geçtikten sonra verilen ceza infaz edilmez.

Uzlaşma ve Şikayet Durumu

• Uzlaşmaya Tabi Mi? Hayır, nitelikli dolandırıcılık suçu uzlaşma kapsamında değildir.
• Şikayete Tabi Mi? Genel olarak şikayete bağlı değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda kendiliğinden soruşturma başlatır. Ancak, TCK Madde 167/2’de belirtilen belirli kişiler (örneğin eş, akraba) aleyhine işlenirse takibi şikayete bağlıdır.
• Şikayetten Vazgeçme: Şikayete tabi olmasa da şikayetten vazgeçilebilir; ancak bu durum genellikle kamu davasının devam etmesini engellemez.

Hukuki Süreç ve Destek

• Suç Duyurusu: Dolandırıldığınızı anladığınızda en yakın karakola veya adliyeye suç duyurusunda bulunabilirsiniz. Bir uzman ceza avukatından destek almanız önemlidir.

Etkin Pişmanlık

• Nitelikli dolandırıcılıkta etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Bu, failin suç tamamlandıktan sonra pişmanlık gösterip zararı telafi etmesi durumunda cezasında indirim yapılmasını sağlar.
  • Soruşturma aşamasında zararı gideren failin cezası 2/3 oranında
  • Kovuşturma (mahkeme) aşamasında zararı gideren sanığın cezası 1/2 oranında

Diğer Hususlar

• Yardım Eden: Suçun işlenmesine yardım eden kişiler TCK madde 39’a göre cezalandırılır ve cezaları yarı oranında indirilir.
• Zincirleme Suç: Aynı kişiye birden fazla kez dolandırıcılık yapılması zincirleme suç olarak değerlendirilir. Ancak tek bir eylemle birden fazla kişiyi dolandırmak her mağdur için ayrı ayrı suç teşkil eder ve ayrı ayrı cezalandırma yapılır.
• Yetkili Savcılık ve Mahkeme: Haksız menfaatin elde edildiği yerin Cumhuriyet Başsavcılığı ve Ağır Ceza Mahkemesi yetkilidir. Eğer menfaatin temin yeri bilinmiyorsa, mağduriyetin yaşandığı yer yetkili olur.
• Görevli Mahkeme: Nitelikli dolandırıcılık davalarına Ağır Ceza Mahkemeleri
• Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Verilen ceza iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası ise HAGB kararı verilebilir (belli şartlar dahilinde).
• Tazminat Davası: Mağdur olan kişi, uğradığı manevi zarar nedeniyle manevi tazminat davası açabilir.

Avukat Yağmur Atalay

Avukat Yağmur ATALAY hukuki danışmanlık hizmeti almak için Google haritalardan adresimize veya web sitemizden iletişim kanallarımıza erişebilirsiniz. Avukat olarak, şirketlerin hukuki süreçlerini doğru bir şekilde yönetmek ve ticari risklerini minimize etmek için yanınızdayız. Ticari sözleşmelerden uyuşmazlık çözümüne, şirket kuruluşlarından dava takibine kadar geniş bir yelpazede hizmet veriyoruz. Avukat desteğimizle iş dünyasındaki hedeflerinize güvenle ulaşabilirsiniz. Aday avukatı ekibimiz, yalnızca sorunları çözmekle kalmayıp, önleyici hukuk stratejileri geliştirerek işlerinizi güvence altına alır. Avukat ihtiyacınızda hızlı, etkili ve sonuç odaklı yaklaşımlar sunuyoruz. Avukat olarak, hukuki güvence ve iş süreçlerinizi kolaylaştırma konularında profesyonel desteğimizle yanınızdayız.

İLETİŞİM BİLGİLERİ

Avukat Yağmur ATALAY’a ulaşmak için. Aşağıdaki iletişim bilgilerini kullanabilirsiniz:

• Telefon numarası: +90(542) 414 98 43
• E posta adresi: info@yagmuratalay.av.tr

SIKÇA SORULAN SORULAR

İlginizi Çekebilir

Nitelikli Dolandırıcılık- 0542 414 98 43

Posted on 29 Temmuz 2025

BAYRAMPAŞA AVUKAT

Posted on 2 Mayıs 2025

İstanbul’da Trafik Kazası Avukatı ile Hemen Haklarınız Koruyun-0(542) 414 98 43

Posted on 19 Eylül 2025